ایرج؛ قلعه ای ساسانی در اطراف تهران - میهن دی ال

قلعه ایرج دژی باستانی مربوط به دوره ساسانی است و در شهرستان پیشوا، دهستان بهنام و در نزدیکی روستای عسگرآباد عباسی جای گرفته است.

قلعه ایرج به عنوان عظیمترین قلعه خشت خام در استان تهران، ایران و جهان شناخته می گردد.

این قلعه درمحل به قلعه عسگرآباد و قلعه گبری شناخته می گردد. قلعه ای با ارتفاع بیش 15 متر مربوط به دوره ساسانی، هرچند آثار کشف شده از این قلعه کهنسال و شگرف دارای قدمتی بیش از 3 هزار سال هستند و این آثار فرضیه بازسازی و مرمّت قلعه در دوره ساسانی را قوت بخشیده است؛ اما قلعه ایرج با وجود این قدمت فراوان و وسعت بیش از 200 هکتار همچنان در غربت به سر می برد.

این قلعه از نظر زمانی هزار سال قبل از به جهان آمدن مسیح (ع) و حدود 1500 سال قبل از تولد پیامبر اسلام (ص) بنا شده است؛ ساکنان این قلعه زرتشتی بوده اند و عنوان قلعه گبری نیز به همین خاطر به آن اطلاق می گردد؛ زیرا گبر در لغت به پیروان دین زرتشتی گفته می گردد.

مشخصات ساخت و معماری قلعه ایرج:

قلعه ایرج طول و عرضی معادل با 1440 متر در 1280 متر دارد که از آن دژی عظیم و پر ابهت ساخته است و به عنوان عظیمترین قلعه خشتی نظامی در ایران و حتی جهان شناخته می گردد. دیوار های آن پهنایی بین 17 تا 22 متر دارند و بیشترین ارتفاع دیوار در بنا در گذشته 25 متر بوده است، ولی به دلیل فرسایش دیوار ها بر اثر عوامل طبیعی در طول سالیان هم اکنون حداکثر ارتفاع دیوار در قلعه به 16 متر می رسد. مصالح عمده به کار رفته در ساخت این قلعه خشت و گل است.

این قلعه عظیم مستطیل شکل، در گذشته در ضلع شمالی دارای 34 برج، در ضلع جنوبی دارای 42 برج و در ضلع های شرقی و غربی دارای 36 برج بوده است که امروزه متاسفانه فقط و فقط دو برج که در فاصله 30 متری از هم قرار دارند، در این قلعه باقی مانده اند.

درون دیوار مابین این دو برج دیده بانی، راهرو هایی وجود دارند که آن ها را به هم متصل می نموده اند. جالب است بدانید که این راهرو ها به قدری عریض بوده اند که ارابه های نظامی و ادوات جنگی درون آن ها به راحتی حرکت می کردند.

قلعه ایرج دارای 4 دروازه در شمال، جنوب، شرق و غرب است. دروازه شمالی این قلعه دقیقا رو به روی قله کوه زیبای دماوند قرار گرفته است و این باعث می گردد که تماشای قلعه از سمت جنوب، چشم انداز فوق العاده ای از آن به همراه قله دماوند ارائه دهد.

در گذشته در اطراف این دژ مستحکم و باشکوه، خندق هایی به عمق 8 متر و پهنای 30 متر حفاری شده بود که برای محافظت از قلعه در برابر حمله دشمنان و آشوبگران استفاده گردد. به هنگام حمله دشمنان، درون این خندق ها آب رها می کردند و دسترسی به قلعه در این زمان عملا غیرممکن می شد. این خندق ها در حال حاضر به منظور استفاده کشاورزی به صورت هموار درآمده اند.

راه دسترسی به قلعه ایرج:

برای دیدن قلعه ایرج باید به نزدیکی دو شهرستان پیشوا و ورامین در استان تهران بروید و سری به روستای عسگرآباد عباسی شهرستان پیشوا بزنید؛ این قلعه در سمت شمال جاده ارتباطی ورامین به پیشوا قرار گرفته است.