وداع سهراب بخشی، آخرین بخشی خوانِ خراسان - میهن دی ال

از پروفایل ما بهروز ازند دیدن نمایید.

شاره جان و سه گانه عِوض خان از آخرین آثار شاخص این هنرمند حرفه ای دو تار خراسان شمالی است که در سه، چهار سال گذشته با وجود احوال ناخوشی که داشت در خانه اش، از طریق مجتبی ابوالقاسم پور از آهنگسازان خراسان شمالی، ضبط و منتشر شد.

بیش از 40 اثر انقلابی و حماسی دارد

هوشنگ جاوید، پژوهشگر موسیقی نواحی درباره شخصیت هنری سهراب محمدی از اصلی ترین بخشی های کرمانج شمال خراسان به شهروند می گوید: سهراب محمدی آخرین بازمانده بخشی گری خود بند بود که با درگذشت او این مکتب به طور کامل رو به زوال رفت.

صندلی او در کرمانج های شمال خراسان در حماسه خوانی، مناظره خوانی، شاهدخوانی، داستان پردازی و موسیقی خوانی بسیار بالا است. نزدیک به 40 اثر ماندگار حماسی و انقلابی در طول جنگ و انقلاب ساخت و این از مهم ترین بخش های کاری او بود.

به گفته او سه نوع بخشی گری در خراسان شمالی وجود دارد؛ بخشی گری لال گیری، زبان گیری و خود بند که هر کدام تعاریفی دارند: بخشی لال گیری به شخصی گفته می گردد که فقط دو تار می زند و زبان گیری درواقع بخشی است که هم دو تار می زند و هم می خواند اما نه بیشتر از آنچه از استاد یاد گرفته است. گونه سوم بخشی های خود بنداست به این معنا که هم دو تار می نوازند، هم آهنگ می سازند و هم ترانه می سرایند یعنی همه کارها را خودش انجام می دهند؛ این نوع بخشی ها در گذشته زیاد بودند اما در قرن جدید تعداد آنها بسیار کاهش یافت.

نخستین حضور او پس از انقلاب در مجامع رسمی سال 1374 در جشنواره موسیقی حماسی رخ داد که از سوی حوزه هنری برگزار گردید: نخستین اجرای رسمی ملی اش آنجا بود و بعد در جشنواره های کار و آیینی زیادی اجرا کرد. جز موسیقی بخشی خراسان به موسیقی مذهبی، پیشخوانی، چاوش خوانی و نوحه خوانی هم مسلط بود.

سهراب محمدی در چند سال نخستین انقلاب به علت تحریم موسیقی به زمین و کشاورزی روی آورده بود، برای کسب روزی گندم می کاشت و درو می کرد، بعدها از سوی اداره ارشاد مستمری برایش در نظر گرفته شد اما باز هم بیشترین درآمد خود را از کشاورزی تأمین می کرد.

بهترین جانشین حال حاضر او رضا محمدی فرزند او است که خیلی خوب دو تار می زند و در بخشی گری تمام مطالب را به خوبی از پدر یاد گرفته است. امیدوارم جانشین خوبی برای او باشد چون هیچ کس دیگری را به تبحر او در شمال خراسان و حتی در میان میانسالان هم نداریم .

دو تارش را به پسرش هدیه کرد

طوفان، شهید، لیاره، گُلا مِن، الله مزار، هرایی، شاه ختایی، جعفر قلی، شاره جان و عوض خانی مهم ترین آثار این هنرمند حرفه ای خراسان است به اضافه موزیک ویدیو گنجینه که در مراسم افتتاحیه و اختتامیه جشنواره تولیدات مراکز صداوسیما در بجنورد مورد استقبال نهاده شد.

در سال 1317 در شهرستان مانه و سملقان به جهان آمده بود و پدر و اجداد او در زمان حیات در زمینه های هنرهای دستی، سرودن شعر کرمانجی و موسیقی فعالیت داشتند، حالا هم سه دختر و پنج پسر دارد که همه درس آموخته مکتب پدر هستند. بخشی، سهراب محمدی هم خود امید داشت که پسرش رضا جایگزین خوبی برای او باشد و حتی در مراسمی که در دو سال گذشته برایش برگزار گردید، دو تارش را به او هدیه کرد تا مهر تأییدی باشد بر این خواسته اش.

عیسی قلی پور معروف به عیسی بخشی از بیست سالگی سهراب محمدی را می شناسد و در اجراهای زیادی با او همراه بوده است. او به شهروند می گوید هیچ وقت درخواستی نداشت و همواره از همه چیز راضی بود. من در بجنورد بودم و او در آشخانه و همواره از هم دور بودیم جز مواقعی که برنامه و اجرا داشتیم.

اما همواره آثار معنادار می ساخت، آثاری که خواندن آن از هر کسی بر نمی آید. مهم ترین شاگرد او پسرش رضا بود. در جشنواره یکی دو سال پیش دو تارش را تحویل پسرش داد و گفت تو راه من را ادامه بده. خدا او را بیامرزد؛ از آدمیزاد هیچ چیز نمی ماند جز هنرش .

این روزها کمتر کسی مایل به یادگیری بخشی گری است

حاج سهراب بخشی نوازندگی دوتار را از دَه سالگی همراه با خواندن شعرهای محلی آغاز و بیش از 60 سال آن را دنبال کرد و به نشان درجه یک هنری کشوری رسید. از ابتدای راه اندازی رادیو کرمانجی با صداوسیمای مرکز خراسان همکاری کرد و اردیبهشت 97 مورد تقدیر وزیر و استادان فرهنگ و هنر اسلامی نهاده شد.

معتقد بود، اگر کسی پیدا گردد و به حیات موسیقی حماسی فکر یا در این زمینه کوشش کند باز هم ماندنش در این عرصه، خیلی مشکل است. حمید ضیایی، رئیس ارشاد قوچان هم به شهروند می گوید ما هنرمند چیره دستی را از دست دادیم که بارها در جشنواره های استانی حضور داشت. بااخلاق بود و هر وقت به منزل ایشان می رفتیم با روی گشاده از ما پذیرایی می کرد. بیشترین تأثیرگذاری او در شناساندن و اشاعه موسیقی خراسان شمالی در داخل و خارج از مرزهای ایران بود.

هیچ وقت انتظار یاری از کسی نداشت. خبر از دست دادن چنین هنرمندی برای آرمان حمیدی، عضو هیأت رئیسه انجمن موسیقی خراسان شمالی هم ناراحت کننده و نگران کننده است چرا که همه می دانند این روزها دیگر کمتر کسی میل به یادگیری بخشی گری با چنین ویژگی هایی دارد و درگذشت چنین فردی یعنی از دست دادن یک فرهنگ. او به شهروند می گوید از دو سال پیش که در بستر بیماری بود، دیگر کمتر او را می دیدیم.

او هم مثل بسیاری از بخشی ها و موسیقیدانان نواحی، عاشیق ها و بخشی ها دغدغه از بین رفتن این نوع موسیقی را داشت، اینکه آیا کسی هست که این سیر و سلوک را ادامه دهد؟ درحال حاضر افراد زیادی به یادگیری موسیقی نواحی یا دو تارنوازی روی آورده اند اما نه بخشی گری. پیدا کردن جایگزین برای بخشی گری و این شیوه از موسیقی سخت است. شاید سخت بگردد کسی را در این زمینه پیدا کرد که حتی خود بتواند ساز خود را بسازد در صورتی که بخشی گری و این گونه راویان و تربیت آنان باید از سوی نهادها مورد حمایت قرار گیرد.

بخشی محمدی خود معتقد بود که منشأ اشعارحماسی، غارت در زمان احمد شاه است و افسانه های بسیاری در این زمینه، مانند جعفر قلی و شاه خطا وجود دارد که هنوز هم گاهی بخشی ها آن را می خوانند. نخستین بار خانم فوزیه مجد، پژوهشگر موسیقی نواحی ایرانی او را به جامعه هنری معرفی نموده بود و بعدها مورد استقبال بسیاری از فعالان این حوزه نهاده شد.

به دنبال درگذشت این هنرمند کرمانجی بسیاری از مسئولان مانند سیدمحمد مجتبی حسینی، معاون امور هنری وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و محمدعلی شجاعی، استاندار خراسان شمالی متن های تسلیتی برای این فقدان منتشر کردند .