آیا تخم مرغ انرون یا همان نیروگاه هسته ای خانگی که 10 سال انرژی می دهد، واقعی است؟ شوخی ای که بسیاری را به اشتباه انداخت!
به گزارش میهن دی ال، تصور کنید دستگاهی داشته باشید که بتواند خانه شما را بدون احتیاج به برق شبکه ای، برای ده سال متوالی تأمین انرژی کند. نام آن تخم مرغ انرون است؛ محصولی که ادعا می گردد نخستین رآکتور هسته ای خانگی دنیا است. اما این خبر جنجالی تنها یک شوخی پیچیده است که به طرزی حرفه ای اجرا شده و بسیاری را فریب داده است. این شوخی نشان می دهد چطور اطلاعات نادرست می تواند در دنیای امروز به سرعت توسعه پیدا کند.
بازگشت انرون؛ حقیقت یا فریب؟
انرون، شرکتی که در سال 2001 به علت یکی از بزرگ ترین رسوایی های مالی تاریخ ورشکست شد، حالا با ظاهری نو و محصولی عجیب بازگشته است. وب سایتی نو به نام Enron.com ادعا نموده که این شرکت دوباره فعالیت خود را شروع نموده و تخم مرغ انرون را عرضه نموده است. در این وب سایت شرح داده شده که این دستگاه، رآکتوری هسته ای کوچک و قابل حمل است که می تواند انرژی لازم برای یک خانه را به مدت ده سال تأمین کند. با وجود طراحی حرفه ای این وب سایت و ویدئوهای تبلیغاتی، این ادعاها کاملاً خیالی هستند و هیچ پشتوانه علمی ندارند.
پشت پرده تخم مرغ انرون
توصیف یک محصول خیالی
بر اساس اطلاعات منتشرشده در ویدئوهای طنز، تخم مرغ انرون شامل سه بخش اصلی است:
- پوسته مقاوم به گرما: از ماده ای خیالی به نام ایزوتوپ انرونیوم ساخته شده که ادعا می گردد می تواند حتی در سخت ترین شرایط گرمایی از هسته رآکتور محافظت کند.
- پمپ آب سنگین: این پمپ، خنک نماینده ای هیدروژنی را به جریان درمی آورد تا واکنش های شکافت هسته ای را کنترل نموده و سیستم را خنک نگه دارد.
- ریزتراشه هوشمند: این تراشه ادعا می نماید که امکان نظارت 24 ساعته و ایمنی بی نظیر را فراهم می نماید.
بعلاوه اعلام شده که این دستگاه تنها 20 درصد اورانیوم غنی شده (Enriched Uranium) مصرف می نماید، به طوری که ساخت بمب اتم با آن غیرممکن خواهد بود! در نهایت، قیمت این محصول به طرز قابل توجهی کمتر از سیستم های انرژی موجود اعلام شده است. اما تمام این جزئیات، بخشی از یک طنز است و وجود خارجی ندارد.
چه کسی این شوخی را طراحی نموده است؟
این پروژه طنز به وسیله کانر گیدوس، شخصی که به خلق شوخی های اینترنتی و نقدهای اجتماعی معروف است، اجرا شده است. گیدوس، که قبلاً با کتاب پرنده ها واقعی نیستند نیز جنجال به پا نموده بود، در سال 2020 با مبلغ 275 دلار نام تجاری انرون را خریداری کرد و این شوخی پیچیده را طراحی کرد. هدف او از این کار، نقد تکنولوژی های بی پایه و اطلاعات گمراه نماینده ای است که اغلب با وعده های بزرگ همراه هستند.
چرا بعضی این شوخی را باور کردند؟
طراحی حرفه ای وب سایت و ویدئوهای تبلیغاتی، همراه با استفاده از اصطلاحات علمی، باعث شد بسیاری این شوخی را جدی بگیرند. حتی بعضی افراد در شبکه های اجتماعی پرسیده بودند چگونه می توانند این دستگاه را پیش سفارش نمایند! این اتفاق نشان می دهد که چطور ارائه اطلاعات نادرست می تواند با قالبی مجذوب کننده و حرفه ای به راحتی باعث گمراهی افراد گردد.
رآکتورهای هسته ای کوچک؛ از خیال تا واقعیت
صرف نظر از این شوخی، کوشش برای کوچک سازی رآکتورهای هسته ای واقعیت دارد. رآکتورهای هسته ای کوچک ماژولار (SMR: Small Modular Reactors) یکی از پیشرفت های واقعی در این زمینه هستند. این رآکتورها می توانند به صورت ماژولار ساخته شده و در منطقه های که دسترسی به برق سخت است، به کار گرفته شوند.
رآکتورهای هسته ای کوچک ماژولار (SMR): آینده ای برای انرژی هسته ای
رآکتورهای هسته ای کوچک ماژولار (SMR: Small Modular Reactors) نسل نوی از فناوری انرژی هسته ای هستند که به عنوان یک راه چاره مالی، ایمن و انعطاف پذیر برای چالش های تأمین انرژی در نظر گرفته می شوند. این رآکتورها طراحی جمع وجور، هزینه ساخت پایین تر و قابلیت نصب در مکان های مختلف را ارائه می دهند. SMRها برای منطقه ها دورافتاده، صنایع پرمصرف و حتی در آینده برای شبکه های کوچک برق رسانی (Microgrids) بسیار مناسب هستند.
ویژگی ها و مشخصات فنی SMRها
- مقدار و ابعاد:
- مقدار SMRها به طور کلی بین 20 تا 300 مگاوات برق (MWe) است، که در مقایسه با رآکتورهای هسته ای سنتی با ظرفیت 700 تا 1600 مگاوات بسیار کوچک تر هستند.
- ابعاد فیزیکی این رآکتورها معمولاً به گونه ای است که در یک یا چند کانتینر استاندارد حمل ونقل جا می شوند و این باعث می گردد بتوان آن ها را به صورت پیش ساخته به محل نصب منتقل کرد.
- ساخت ماژولار:
- برخلاف رآکتورهای سنتی که به ساخت وسازهای بزرگ احتیاج دارند، SMRها در کارخانه ها ساخته شده و به صورت ماژولار به محل نصب ارسال می شوند. این ویژگی زمان و هزینه ساخت را کاهش می دهد.
- هر واحد می تواند مستقل عمل کند یا به صورت چندگانه برای افزایش ظرفیت نصب گردد.
- ایمنی بالا:
- طراحی های SMR به گونه ای هستند که از سیستم های ایمنی منفعل (Passive Safety Systems) استفاده می نمایند. این سیستم ها در صورت بروز مشکل، بدون احتیاج به دخالت انسان یا انرژی خارجی، می توانند واکنش های زنجیره ای را متوقف نمایند.
- بسیاری از SMRها از خنک نماینده های غیرسنتی مانند سرب مذاب یا نمک های مذاب استفاده می نمایند که خطرات نشت رادیواکتیو را کاهش می دهند.
- دوام و طول عمر:
- طول عمر این رآکتورها بین 30 تا 60 سال تخمین زده می گردد.
- بعضی از طراحی ها احتیاج به سوخت گیری مجدد تنها هر 10 سال یک بار دارند.
مزایای رآکتورهای کوچک ماژولار
- کاهش هزینه ها:
- به علت فراوری انبوه و ساخت در کارخانه، هزینه فراوری و نصب این رآکتورها کمتر از رآکتورهای سنتی است.
- این رآکتورها به سرمایه گذاری اولیه کمتری احتیاج دارند که آن ها را برای کشورهای در حال توسعه مجذوب کننده تر می نماید.
- انعطاف پذیری در نصب:
- SMRها می توانند در منطقه ها دورافتاده، جزایر کوچک و حتی شهرهای کوچک نصب شوند.
- قابلیت استفاده برای مصارف صنعتی مانند کارخانه های آب شیرین کن، استخراج معادن و پالایش نفت نیز دارند.
- کاهش تأثیرات زیست محیطی:
- در مقایسه با نیروگاه های فسیلی، این رآکتورها گازهای گلخانه ای فراوری نمی نمایند.
- طراحی کوچک آن ها تأثیر زیست محیطی کمتری در هنگام ساخت وساز و بهره برداری دارد.
شرکت های پیشرو در فراوری SMR
تعدادی از شرکت های برجسته در سطح دنیا در حال توسعه فناوری SMR هستند. بعضی از معروف ترین آن ها عبارت اند از:
- NuScale Power (آمریکا):
- یکی از پیشگامان فناوری SMR است که طراحی آن در سال 2020 به وسیله کمیسیون تنظیم مقررات هسته ای آمریکا (NRC) تأیید شد.
- ظرفیت هر واحد: 77 مگاوات برق.
- برنامه نصب اولین رآکتور در استان یوتا تا سال 2030.
- Rolls-Royce (انگلستان):
- این شرکت در پی توسعه SMRهایی با ظرفیت 470 مگاوات است که می توانند در مقیاس دنیای استفاده شوند.
- طراحی آن ها در دست آنالیز و انتظار می رود تا سال 2035 به بهره برداری برسد.
- China National Nuclear Corporation (CNNC) (چین):
- چین در حال توسعه چندین مدل SMR از جمله ACP100 است که ظرفیت 125 مگاوات دارد و به عنوان اولین پروژه SMR تجاری در جزیره هاینان نصب می گردد.
- این کشور به سرعت در حال پیشروی در این فناوری است و برنامه های گسترده ای برای صادرات آن دارد.
- Rosatom (روسیه):
- روسیه به عنوان یکی از پیشتازان فناوری هسته ای، مدل های SMR شناور مانند Akademik Lomonosov را توسعه داده است.
- این نیروگاه ها برای استفاده در منطقه ها قطبی طراحی شده اند و ظرفیت هر واحد حدود 70 مگاوات است.
- Korea Hydro & Nuclear Power (KHNP) (کره جنوبی):
- مدل SMART این شرکت یکی از معروف ترین طراحی های SMR در آسیا است. این رآکتور ظرفیت 100 مگاوات دارد و برای فراوری برق و آب شیرین کن ها طراحی شده است.
آیا نیروگاه های هسته ای خانگی آینده دارند؟
با وجود پیشرفت های فناوری، رآکتورهای هسته ای خانگی هنوز فاصله زیادی با واقعیت دارند. چالش های اصلی در این زمینه عبارت اند از:
- ایمنی: رآکتورهای هسته ای حتی در مقیاس بزرگ نیز با ریسک های زیادی همراه هستند. طراحی ایمن برای رآکتورهای خانگی به شدت پیچیده خواهد بود.
- هزینه: هزینه ساخت و نگهداری این سیستم ها بسیار بالاست و هنوز از نظر مالی برای مصارف خانگی توجیه پذیر نیست.
- قوانین و مقررات: استفاده از انرژی هسته ای به قوانین سخت گیرانه ای احتیاج دارد که اجرای آن ها در سطح خانگی غیرممکن به نظر می رسد.