جنگل های هیرکانی ؛ روبان سبز شمال ایران و میراثی طبیعی برای جهان - میهن دی ال

جنگل های هیرکانی در کجا قرار دارند؟

جنگل های هیرکانی از دوره پالئوژن روی زمین به جا مانده اند. یعنی دوره ای در حدود 66 میلیون سال پیش. در دوره پالئوژن، منطقه ها معتدل شمالی کره زمین پُر بوده از جنگل های هیرکانی. اما این جنگل های سبز و زیبا با یخ زدگی های عصر یخ بندان، کوچک و کوچک تر شدند. می بینید که این درختان و گیاهان از چه روز و روزگاری گذر نموده اند و هنوز پابرجا و زیبا در نقطه ای از کره خاکی که ایران ماست، به جای مانده اند؟ این جنگل ها در نقاط مختلفی از شمال پراکنده اند. مثلا بخشی از آنها در استان مازندران و بعضی در گلستان و گیلان هستند. اهمیت جنگل هیرکانی را نمی توان دست کم گرفت. به همین دلیل، نقاط جنگلی هیرکانی شمال در شمار منطقه ها حفاظت شده قرار گرفته اند. مثلا:

• پناهگاه حیات وحش دودانگه و چهاردانگه؛ شهرستان ساری در مازندران.
• پارک ملی گلستان.
• منطقه حفاظت شده البرز مرکزی.
• شبه جزیره میانکاله؛ در شمال شهرستان بهشهر در مازندران.
• پناهگاه حیات وحش دشت ناز؛ شمال شرق ساری در مازندران.
• منطقه حفاظت شده سیاه کشیم؛ جنوب تالاب انزلی در گیلان.
• منطقه حفاظت شده جهان نما؛ جنوب شرقی کردکوی گلستان.
• منطقه حفاظت شده لیسار در تالش در گیلان.
• پناهگاه حیات وحش سمسکنده در ساری در مازندران.
• پناهگاه حیات وحش سلکه در صومعه سرا در گیلان.

باید بدانید که جنگل های هیرکانی فقط در ایران حضور ندارند بلکه امتداد آنها به کشور آذربایجان هم می رسد و در پارک هایی ملی و حفاظت شده از آنها مراقبت و نگهداری می گردد.

بیشترین مقدار از جنگل هیرکانی در مازندران قرار گرفته است. البته وسعت این جنگل ها بسیار زیاد است و حدود 1.9 میلیون هکتار وسعت دارند. این جنگل ها از آستارا در شمال گیلان تا گلی داغ در شرق گلستان کشیده شده اند.

ویژگی های جنگل های هیرکانی چیست؟

جنگل های هیرکانی از میراث ارزشمند طبیعت هستند. به همین دلیل در یونسکو به ثبت جهانی رسیده اند و در دسته مکان هایی قرار گرفته اند که میراث جهانی است. بیشتر از 3هزار و 200 گونه گیاهی در این جنگل ها وجود دارد. این جنگل ها، خانه ای برای 58 گونه پرنده و 58 گونه پستاندار هم هستند. یوزپلنگ ایرانی هم در جنگل های هیرکانی زندگی می نماید که البته در خطر انقراض شدید قرار گرفته است.

سازمان حفاظت از محیط زیست کشور در همکاری با برنامه عمران ملل متحد پروژه ای را برای حفظ و نگهداری از جنگل های هیرکانی شروع نموده است. اگر مراقب این جنگل ها نباشیم، خیلی زود باید حسرت نابودشدن شان را بخوریم. حیف نیست، جنگل هایی که حکم موزه ای طبیعی در جهان دارند به سادگی و به خاطر اهمال در نگهداری از بین بروند و فقط یک آه حسرت آلود برایمان به جا بگذارند؟

این سال ها، برداشت های غیرقانونی از منابع جنگل، چرای بی رویه دام ها، ساخت وساز و امور غیرقانونی دیگر به حرمت و حریم جنگل تجاوزهای زیادی نموده است. ما که فکر می کنیم چنین رفتارهایی به دور از شأن آدم هاست. نظر شما چیست؟

آب و هوای جنگل هیرکانی چگونه است؟

آب و هوای جنگل هیرکانی بسیار مطلوب است. اصلا به خاطر همین آب و هوای معتدل و خوش بوده که انواع متعددی از گیاهان و حیوانات در آن به خوبی و خوشی در کنار هم زندگی می نمایند. آب و هوای حوالی دریای خزر هم معتدل و مرطوب است و علت بقای جنگل های هیرکانی در شمال ایران هم همین نوع از آب و هوا بوده است.

در نقاط دیگر جهان مانند اروپا، سرمای هوا نگذاشته که جنگل هیرکانی به رشد و زندگی اش ادامه بدهد. به طور کلی، سه نوع آب و هوا در خود جنگل وجود دارد: آب و هوایی خشک در تابستان ها، آب و هوایی مرطوب در پاییز و وضعیتی معتدل در زمستان ها.

چه گیاهان و حیواناتی در جنگل هیرکانی زندگی می نمایند؟

حال که از تنوع گونه های حیوانی در جنگل های هیرکانی گفتیم، خوب است، اشاره ای داشته باشیم به انواع این حیوانات. انتظار دارید که در جنگل چه حیواناتی زندگی نمایند؟ باید بدانید که جنگل هیرکانی در نواحی مختلف ایران از خرس قهوه ای، شغال، سیاه گوش، گربه، مرال و البته پلنگ پذیرایی می نماید. انواع پرندگان هم در این جنگل در تردد هستند و زندگی می نمایند. زیبا نیست؟

درختان جنگل هم درختانی بلندقامت با برگ های پهن هستند. مثلا راش، توسکا، نارون، بلوط، زبان گنجشک و شمشاد در این جنگل ها به وفور دیده می گردد. این درختان در کنار انواع دیگر پوشش گیاهی هم اکسیژن زیادی را راهی هوا می نمایند و هم در ذخیره آب نقش پررنگی دارند. نفوذ آب در خاک منطقه ها جنگلی بسیار زیاد است و از این رو هم این جنگل های قدیمی می توانند نقش مهمی در زیست بوم داشته باشند.

از همه اینها که بگذریم، زیبایی و سبزی جنگل ها را نمی توان با هیچ چیز دیگری عوض کرد. باید حسابی حواسمان را جمع کنیم تا در سفرهایی که به این جنگل ها یا هر نقطه دیگری از طبیعت داریم به نظافت و مراقبت از آنها توجه داشته باشیم. مواظبت از طبیعت، بازی دو سر سودی است که هم باعث حفظ طبیعت می گردد و هم محیط زیستی را که خودمان در آن زندگی می کنیم، پاک و ماندنی نگه می دارد.

در آخر

جنگل های هیرکانی در دسته میراث جهانی هستند که یونسکو آنها را به ثبت رسانده است. تماشا آنها در نقاط مختلف شمال قطعا مجذوب کننده و جالب است. فرقی نمی نماید که به کدام یک از استان های زیبای شمالی راهی می شوید ، در هر حال، هم در گلستان و هم در مازندران و گیلان می توانید از هیرکانی های تماشای و قدیمی بازدید کنید. از شما عاجزانه خواهش مندیم که نسبت به رعایت نظافت و مراقبت از طبیعت در بازدیدهایتان از آن دقت و توجه کافی به خرج بدهید. طبیعت مال ماست. پس برای خودمان هم که شده در حفظ آن کوشش کنیم.

منبع:عـلی بـابا